Ασφάλεια vs Ελευθερία: Πως με την βοήθεια της Συστημικής Αναπαράστασης μπορούμε να βρούμε την Ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για ασφάλεια και την αίσθηση της Ελευθερίας

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη διαρκή εναλλαγή ανάμεσα σε δύο βασικές ανάγκες: την ασφάλεια και την Ελευθερία. Αυτές οι ανάγκες, αν και φαίνονται αντικρουόμενες, μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά και να προσδώσουν νόημα στην προσωπική μας ανάπτυξη.

Η Ανάγκη για Ασφάλεια

Η ασφάλεια συνδέεται με το αίσθημα της σταθερότητας, της προστασίας και της βεβαιότητας. Μας παρέχει την βάση πάνω στην οποία χτίζουμε τις σχέσεις μας, τις καθημερινές μας συνήθειες και τις αποφάσεις μας. Είναι η γνώριμη περιοχή που μας προσφέρει ηρεμία, επιτρέποντάς μας να νοιώθουμε ότι ανήκουμε κάπου. Η ασφάλεια μπορεί να προέρχεται από το οικογενειακό περιβάλλον, τη δουλειά, τις σχέσεις ή ακόμα και από την επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων ή ρουτίνων που ακολουθούμε στην καθημερινότητά μας.

Ωστόσο, παρόλο που η ασφάλεια μας κάνει να νοιώθουμε προστατευμένοι, μπορεί ταυτόχρονα να μας περιορίζει. Μένοντας προσκολλημένοι ή και αγκιστρωμένοι σε αυτήν, μπορεί να νοιώσουμε στάσιμοι, να χάσουμε την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε σε νέες καταστάσεις και να φοβόμαστε να αλλάξουμε αυτό που έχουμε ανάγκη στην ζωή μας.

Έτσι σε αυτήν την περίπτωση, η ασφάλεια μετατρέπεται σε φραγμό που εμποδίζει την εξερεύνηση του ανοίκειου. Του νέου και του άγνωστου. Αυτού που ίσως τελικά πραγματικά να επιθυμούμε στην ζωή μας.

Η ανάγκη για Ελευθερία

Από την άλλη πλευρά, η ελευθερία αντιπροσωπεύει το άνοιγμα προς το άγνωστο. Την δυνατότητα να δοκιμάσουμε νέες εμπειρίες και να ακολουθήσουμε τη δική μας πορεία, ανεξάρτητα από εξωτερικούς περιορισμούς. Η ανάγκη για ελευθερία είναι η δύναμη που μας ωθεί να ξεπεράσουμε τα περιοριστικά όρια της προσωπικότητάς μας και έτσι να επαναπροσδιορίσουμε μέσα μας την έννοια αυτού που καλούμε Εαυτό. Μέσα από αυτήν, μπορούμε να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες, να εξελιχθούμε και να ανακαλύψουμε το Είναι μας σε ένα βαθύτερο επίπεδο.

Όμως, η ελευθερία μπορεί επίσης να εμπερικλείει αβεβαιότητα και άγχος. Η φαινομενική απουσία δομής και σταθερότητας μπορεί να μας αφήσει ευάλωτους, και το ανεξέλεγκτο άνοιγμα προς αυτήν, μπορεί να φέρει «χάος».

Για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την αίσθηση χωρίς να χαθούμε, χρειάζεται να έχουμε ένα ισχυρό αίσθημα εσωτερικής ασφάλειας και κατ’ επέκταση την αίσθηση της ισορροπίας

Η ισορροπία ανάμεσα στις δύο δυνάμεις

Από μία οπτική, η ζωή είναι μία συνεχής προσπάθεια να βρούμε ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις δύο βασικές δυνάμεις, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, αν μη τι άλλο, και αρχέγονα ένστικτα. Η ασφάλεια μας δίνει το έδαφος πάνω στο οποίο στεκόμαστε, ενώ η ελευθερία μας επιτρέπει να απλώσουμε τα φτερά μας και να κινηθούμε προς τα εμπρός. Σε κάθε απόφαση, μικρή ή μεγάλη, που παίρνουμε στη ζωή, καλούμαστε να αναρωτηθούμε: ποια είναι η σωστή αναλογία ανάμεσα στην ασφάλεια και την ελευθερία που χρειαζόμαστε για να εξελιχθούμε;

Οι αλλαγές στη ζωή, συχνά προκαλούν ένα αίσθημα απώλειας της ασφάλειας. Όταν αφήνουμε κάτι γνώριμο πίσω, είτε πρόκειται για μια δουλειά, μια σχέση ή μια συνήθεια, υπάρχει πάντα το ρίσκο του άγνωστου. Αλλά μέσα από αυτή την διαδικασία, γεννιέται η δυνατότητα της ανανέωσης. Η ελευθερία μας προσφέρει την ευκαιρία να δημιουργήσουμε νέες πραγματικότητες, αλλά για να το κάνουμε αυτό με επιτυχία, χρειαζόμαστε μια σταθερή βάση που να μας υποστηρίζει.

Έτσι Τελικά…

Η αναζήτηση ισορροπίας ανάμεσα στην ασφάλεια και την ελευθερία είναι μια διαρκής διαδικασία που απαιτεί αυτογνωσία, θάρρος και ευελιξία. Δεν υπάρχει σωστή ή λάθος επιλογή, αλλά μάλλον μια συνεχής αναθεώρηση του τι είναι κατάλληλο για εμάς σε κάθε φάση της ζωής μας. Καθώς μαθαίνουμε να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας και να αγκαλιάζουμε την αλλαγή, μπορούμε να απολαύσουμε τα οφέλη και των δύο αυτών αναγκών και να ζήσουμε μια ζωή γεμάτη νόημα, σύνδεση και αυθεντικότητα.

Συστημική Αναπαράσταση

Κάπου εκεί μπαίνει και ο ρόλος της Συστημικής Αναπαράστασης μέσω της οποίας μπορούμε να ανακαλύψουμε τους κρυφούς μηχανισμούς που καθορίζουν την εσωτερική μας ισορροπία ανάμεσα στην αίσθηση της ασφάλειας και της ελευθερίας. Σε ένα βιωματικό εργαστήριο Συστημικής Αναπαράστασης, έχουμε την ευκαιρία με την βοήθεια της ομάδας, να αναπαραστήσουμε τα εσωτερικά μας εμπόδια όποια κι αν είναι αυτά, τις αμφιβολίες, τις συναισθηματικές συγκρούσεις ή τα δυσλειτουργικά μοτίβα που μας εμποδίζουν να βρούμε αυτήν την ισορροπία. Έχουμε την δυνατότητα να παρατηρήσουμε αυτά τα κομμάτια του ψυχισμού μας από απόσταση, λειτουργώντας όχι μόνο ως παρατηρητές, αλλά και ως βιωματικοί συμμετέχοντες, αλληλεπιδρώντας με τα όσα αποκαλύπτονται μπροστά μας.

Μέσα από αυτήν την διεργασία, ξεκινά η αναγνώριση των βαθύτερων αιτιών που μας κρατούν εγκλωβισμένους σε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς. Ενδέχεται να αναπαρασταθεί για παράδειγμα, μία κατάσταση όπου κάποιος νοιώθει εξαρτημένος από μία πηγή ασφάλειας – ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που συχνά τον εμποδίζει να κάνει τα απαραίτητα βήματα προς την προσωπική ελευθερία. Αυτή η προσκόλληση μπορεί να εκδηλώνεται ως υπερβολική ανάγκη για έλεγχο σε κάθε πτυχή της ζωής του ή ως δυσκολία να αφήσει πίσω του σχέσεις ή καταστάσεις που έχουν τελειώσει τον κύκλο τους.

Αντίστοιχα, κάποιος άλλος μπορεί να δει να αναπαρίσταται η εσωτερική του επιθυμία για ελευθερία, αλλά με έναν τρόπο που τον απομακρύνει από τη σταθερότητα και την αίσθηση του ανήκειν. Αυτό μπορεί να προκύψει από την ανάγκη του να αποφεύγει τις δεσμεύσεις ή να αποσυνδέεται από το περιβάλλον του, επειδή φοβάται ότι η σταθερότητα θα τον περιορίσει.

Σε ένα εργαστήριο Συστημικής Αναπαράστασης, αυτές οι δυναμικές μπορούν να γίνουν ορατές. Μέσω της αλληλεπίδρασης με τα σύμβολα και τους ανθρώπους που αναπαριστούν τις πτυχές του ψυχικού μας πεδίου, έχουμε την ευκαιρία να δούμε τις εσωτερικές συγκρούσεις μας να διαδραματίζονται μπροστά μας. Αυτή η εμπειρία μάς επιτρέπει να δούμε πιο καθαρά ποια είναι τα σημεία που μας εμποδίζουν να προχωρήσουμε μπροστά—οι φόβοι μας, οι παλαιότερες πεποιθήσεις μας, οι προσκολλήσεις που ίσως δεν συνειδητοποιούμε πλήρως.

Παραδείγματα από την πράξη:

• Προσκόλληση στην Ασφάλεια: Σε ένα εργαστήριο, ένας συμμετέχων μπορεί να δει πώς η υπερβολική προσκόλληση στην ασφάλεια αναπαρίσταται μέσα από μία φιγούρα που τον κρατά πίσω, συμβολίζοντας ίσως ένα γονέα ή έναν ρόλο που έχει υιοθετήσει στη ζωή του. Μέσω της αναπαράστασης, μπορεί να αντιληφθεί πώς αυτή η προσκόλληση τον εμποδίζει να προχωρήσει και να απολαύσει περισσότερη ελευθερία στη ζωή του.

• Αναζήτηση Ελευθερίας χωρίς Σταθερότητα: Ένας άλλος συμμετέχων μπορεί να δει πώς η ανεξέλεγκτη επιθυμία για ελευθερία τον απομακρύνει από σημαντικές σχέσεις ή από την αίσθηση του ανήκειν. Αυτή η αναπαράσταση μπορεί να αποκαλύψει την ανάγκη να επαναφέρει την ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας.

• Φόβος Αλλαγής: Μπορεί κάποιος να βιώσει την αναπαράσταση ενός φόβου που τον κρατά σε μία ασφαλή αλλά δυσλειτουργική κατάσταση, όπως μία σχέση ή μια δουλειά που δεν τον ικανοποιεί. Μέσα από την αναπαράσταση, μπορεί να δει πώς ο φόβος αυτός τον έχει καθηλώσει και να αρχίσει να επεξεργάζεται τους τρόπους που μπορεί να απελευθερωθεί από αυτόν.

Η βιωματική εμπειρία που προσφέρει η Συστημική Αναπαράσταση δεν είναι απλώς θεωρητική. Μέσα από αυτή, μπορούμε να "ξεμπλοκάρουμε" τα κομμάτια του ψυχισμού μας που μας απομακρύνουν από την ισορροπία ασφάλειας και ελευθερίας. Παρατηρώντας και αλληλεπιδρώντας με αυτές τις πτυχές, με τα κομμάτια του δικού μας ψυχισμού, έχουμε την ευκαιρία να τα κατανοήσουμε, να τα μετασχηματίσουμε και τελικά να κάνουμε τις αλλαγές που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε μπροστά, χωρίς να χάσουμε την αίσθηση της ασφάλειας, αλλά και με το θάρρος να αγκαλιάσουμε την ελευθερία που αναζητούμε. Την ελευθερία να επιλέγουμε…

Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείς να δεις το Επόμενο Βιωματικό Εργαστήριο Συστημικής Αναπαράστασης.

https://www.kanariskaralis.com/events

Κανάρης Κάραλης, Ψυχολόγος,

Πιστοποιημένος Συντονιστής Ομάδων

Συστημικής Αναπαράστασης