Αυθεντικές Σχέσεις: Χτίζοντας Σχέσεις με Αληθινή Σύνδεση

Με πολύ απλά λόγια…

Μέσα στις σχέσεις μας αναβιώνουμε, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τις σχέσεις που είχαμε μέσα στο οικογενειακό αλλά και το ευρύτερο σύστημα...

Πόσες φορές έχεις νοιώσει να προδίδεις τα συναισθήματά σου κρύβοντας την αλήθεια σου για να μην πληγώσεις τους άλλους ή για να έχεις την αποδοχή τους;

Πόσες φορές δεν έχεις πληγωθεί εσύ από αυτό;

Και τελικά με ποιο τρόπο σχετίζεσαι με τους άλλους;

Με ποιον τρόπο σχετίζεσαι με τον ίδιο σου τον εαυτό;

Η αυθεντικότητα στις σχέσεις είναι μία από τις βασικές ανάγκες της ανθρώπινης ύπαρξης. Ωστόσο, η πραγματική αυθεντικότητα στις σχέσεις δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί. Πολύ συχνά, βρισκόμαστε σε μια συνεχή προσπάθεια να προσαρμοζόμαστε στις προσδοκίες των άλλων, να καταπιέζουμε τα αληθινά μας συναισθήματα και να μην εκφράζουμε αυτό που νοιώθουμε με ειλικρίνεια. Αυτή η διαδικασία μας απομακρύνει από τον εαυτό μας και κατ’ επέκταση από τους άλλους, αφήνοντας μας με την αίσθηση ότι οι σχέσεις μας είναι επιφανειακές ή ατελείς.

Είτε μιλάμε για φιλικές και επαγγελματικές είτε για συντροφικές, ο κοινός παρονομαστής σε όλες τις σχέσεις, καταλήγει μετά από καιρό να είναι η αποσύνδεση, η απόσταση, ο θυμός, η ειρωνεία και μερικές φορές ακόμα και η κυνικότητα. Αυτές όμως δεν είναι ποιότητες που μας χαρακτηρίζουν. Από μία οπτική, είναι οι άμυνες που σηκώνουμε απέναντι στην ευαλωτότητα που θα μπορούσαμε να δείχνουμε μέσα σε αυτές.

Αν το κάνουμε, αισθανόμαστε σαν να κινδυνεύουμε να χαρακτηριστούμε ως γραφικοί. Αν όχι, απλά θα νοιώθουμε θιγμένοι και βαθύτερα πληγωμένοι. Οπότε, οι επιλογές ελάχιστες και για ακόμα μία φορά, αυτές που έχουμε συνηθίσει να κάνουμε. Να επιλέγουμε να προσαρμοστούμε φαινομενικά μέσα σε καταστάσεις που μπορούν να μας κάνουν να νοιώθουμε ότι ανήκουμε.

Όμως, κάπως έτσι δεν είμασταν και όταν είμασταν παιδιά; Κάπως έτσι δεν αντιμετωπίζαμε το οικογενειακό μας περιβάλλον όταν μέσα σε αυτό δεν υπήρχε η ουσιαστική σύνδεση με αυτούς που αγαπούσαμε και αγαπάμε περισσότερο; Με τους γονείς και με όποιους σημαντικούς άλλους μας μεγάλωσαν;

Γιατί, μέσα στην οικογένεια και μέσα στο ευρύτερο οικογενειακό μας σύστημα, αυτό που γινόταν ήταν η μόνη μας επιλογή. Και μέσα σε αυτήν κάναμε και τις δικές μας. Ήταν αυτό που επιλέγαμε να κάνουμε για να είμαστε αρεστοί. Για να κερδίσουμε μία θέση στην «καρδιά» του συστήματος όπου ανήκαμε και συνεχίζουμε να ανήκουμε. Και ακόμα και σήμερα συνεχίζουμε να το κάνουμε απλώς με άλλο τρόπο. Με αυτόν που μπορεί να μας κρύψει την αλήθεια. Αυτή που μας θέλει να συνεχίζουμε να επιλέγουμε μέσα στον κοινωνικό μας περίγυρο αυτούς που θα μας θυμίζουν αυτούς με τους οποίους προσπαθούσαμε να συνδεθούμε όταν είμασταν παιδιά.

Ψάχνοντας κανείς για τους παράγοντες που επηρεάζουν την Αυθεντικότητα στις σχέσεις θα βρει την ειλικρίνεια, την αυτογνωσία και ίσως το θάρρος της έκφρασης της ευαλωτότητάς. Ψάχνοντας ακόμα πιο μακριά θα βρει τον Carl Rogers (1961) να αναφέρεται στην αυθεντικότητα ως το απαραίτητο χαρακτηριστικό για την ψυχολογική ευημερία και την αυτοεκπλήρωση του ανθρώπου καθώς διαπραγματεύεται την ικανότητα να εκφράζει τα πραγματικά του συναισθήματα, τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις του χωρίς τον φόβο της απόρριψης. Θα βρει την συνέπεια στις πράξεις του ατόμου και την διαφάνεια στις προθέσεις του (Wood et. al., 2008). Θα βρει υψηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και την ψυχική ανθεκτικότητα που μπορεί να βοηθήσει να αντιμετωπίσει κανείς καλύτερα τις προκλήσεις της ζωής.

Και τελικά όλα αυτά σε κάνουν να αναρωτιέσαι τι σημαίνει αυτό που λέμε αυθεντική σχέση. Τι σημαίνει να μπορείς να έχεις μία ανοιχτή και ειλικρινή επικοινωνία με τα άτομα που μπορείς να τους εκφράσεις και να σου εκφράσουν και αυτά, τα συναισθήματά τους και τον εαυτό τους τον ίδιο χωρίς φόβο και χωρίς περιορισμούς. Με εμπιστοσύνη, αμοιβαία αποδοχή και συναισθηματική ασφάλεια. Χωρίς να προσπαθούν να σου επιβάλλουν προσδοκίες ή συμπεριφορές με απώτερο στόχο να σε ευχαριστήσουν αλλά επιτρέποντάς σου να αναπτυχθείς και να εξελιχθείς μαζί τους.

Αν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά λείπουν…

τότε καί ο ίδιος ο άνθρωπος επηρεάζεται αλλά καί οι σχέσεις του.

Μέσα σε αυτές καταπιέζει τα πραγματικά του συναισθήματα, βιώνει εσωτερικές συγκρούσεις και τελικά οδηγείται σε καταστάσεις που το λιγότερο, θυμίζουν άγχος και κατάθλιψη. Θυμίζουν αυτές τις ψυχολογικές δυσκολίες μέσα στις οποίες κυριαρχεί το αίσθημα ότι ζεις μια ζωή που δεν ανταποκρίνεται στις πολύ δικές σου και σημαντικές αξίες (Harter, 2002). Έτσι τελικά με μαθηματική ακρίβεια οδηγείσαι σε ψεύτικες επιφανειακές σχέσεις που μόνο συναισθηματική ικανοποίηση δεν προσφέρουν αλλά αντίθετα σε κάνουν να νοιώθεις έλλειψη σύνδεσης και τελικά αποξένωση. Μία αποξένωση ίσως ακόμα και από τον ίδιο τον εαυτό.

Και τελικά τα αρχικά ερωτήματα συνεχίζουν να παραμένουν…

Με ποιον τρόπο μπορώ να σταματήσω να προδίδω τα συναισθήματά μου; Να σταματήσω να κρύβω την αλήθεια μου απλά και μόνο για να μην πληγώνω τους άλλους κυνηγώντας απλά την αποδοχή τους;

Αυτό το έκανα με τους γονείς μου. Με τους συγγενείς και με τους φίλους τα πρώτα χρόνια της ζωής μου γιατί ήθελα απλά να ανήκω.

Τώρα απλά συνεχίζω να πληγώνω εγώ εμένα και θέλω απλά να αλλάξω τον τρόπο που σχετίζομαι.

Σε όλο αυτό, η απάντηση που θα μπορούσε να τα συνοψίσει όλα, θα μπορούσε να ήταν η αυτογνωσία. Μία πολύ «πιασάρικη» λέξη αλλά με πολύ ουσία. Γιατί όταν ένα άτομο αρχίζει να γνωρίζει τον εαυτό του αρχίζει να κατανοεί τις πραγματικές του επιθυμίες και ανάγκες. Μπορεί να αναπτύξει την ικανότητα να ζει με βάσει αυτές. Μπορεί να αρχίσει να παρατηρεί τις σκέψεις, τα συναισθήματά του και τον τρόπο που αυτά αλληλοσυνδέονται χωρίς να επηρεάζεται από εξωτερικές πιέσεις. Μπορεί να αναπτύξει την συναισθηματική του ευφυΐα και την αυτό-αποδοχή ώστε να μην έχει τον φόβο της απόρριψης σε πρώτο πλάνο να του κρύβει ποιος πραγματικά είναι.

Μπορεί… μπορεί…  μπορεί…

Όλα αυτά τα «μπορεί», σαν μία δυναμική μπορεί να ξεδιπλωθεί αν βρω τον τρόπο να αποκτήσω αυτογνωσία. Γιατί αυτή έχει ένα κλειδί. Την αυτοπαρατήρηση. Την ικανότητα να μπορώ να αποταυτίζομαι για λίγο και να παίρνω απόσταση από αυτό που αποκαλούμε εαυτό για να μπορέσω αφού το κοιτάξω να με δω. Να με αντιληφθώ ως ένας βιωματικός παρατηρητής που μπορεί να επέμβει στο παρατηρούμενο και να επαναπροσδιορίσει την ψυχική του πραγματικότητα.

Εδώ ακριβώς είναι που η μέθοδος της Συστημικής Αναπαράστασης έχει κάτι να δώσει. Σαν μέθοδος κάνει αυτό που λέει το όνομά της. Αναπαριστά το σύστημα. Αναπαριστά μπροστά σου αυτό που έχεις μέσα σου. Εμφανίζει αυτό που υπάρχει στο ψυχικό σου κόσμο και μπορείς να το αντέξεις αν το δεις μπροστά σου, και τελικά είναι αυτό που νοιώθεις αλλά δεν μπορείς να δεις από μόνος σου αν δεν είσαι εκπαιδευμένος να το κάνεις.

Τα οικογενειακά πρότυπα, οι οικογενειακές και οι προγονικές τραυματικές εμπειρίες, φτάνουν μέχρι εμάς καθώς μέσα μας συμβολικά και εξίσου αντικειμενικά «κατοικούν» όλοι οι πρόγονοί μας. Κομμάτια της ζωής τους τα ζούμε στο σήμερα. Κάποια από αυτά τα έχουμε αναλάβει από μόνοι μας, κάποια μας τα έχουν αναθέσει. Κάποια άλλα αφορούν απλώς σε αυτά που συνέβαιναν μέσα στην οικογένεια σαν αντανάκλαση της προγονικής μας ιστορίας (Hellinger, 1999).

Όπως κι αν έχει, αυτό που είμαστε σήμερα είναι το αποτέλεσμα αυτού που υπήρχε μέσα στην οικογένειά μας. Αυτό που σήμερα μας εμποδίζει από το να βιώνουμε αυθεντικές σχέσεις, υπήρχε μέσα στην οικογένειά μας. Αυτό που σήμερα συμβαίνει στην ζωή μας, το ζούσε ή το ζούσαν κάποιοι πρόγονοί μας και απλά έχει ξεχαστεί.

Αν παρατηρήσεις τον εαυτό σου, θα δεις μέσα σου αυτό να συμβαίνει. Θα δεις κομμάτια των προγόνων σου. Κομμάτια της πατρικής σου οικογένειας. Κομμάτια του δικού σου εαυτού. Της προσωπικότητας που είσαι στο σήμερα. Κομμάτια που σε απομακρύνουν από την δική σου αυθεντικότητα αλλά και των άλλων…

Αυτά τα κομμάτια, η Συστημική Αναπαράσταση μπορεί να τα αναδείξει.

Μέσα από την διαδικασία της Συστημικής Αναπαράστασης μπορείς να δεις να βιώσεις και να διερευνήσεις αδιόρατες πτυχές του ψυχισμού σου που ενυπάρχουν μέσα σου και σε καθορίζουν στο παρόν σου. Μπορείς να κατανοήσεις ποιος ή ποια είσαι σε ένα άλλο ψυχικό ή συστημικό επίπεδο. Να αποκτήσεις επίγνωση της προγονικής δύναμης που έχεις μέσα σου. Να καταλάβεις τι θέλεις να κρατήσεις και τι όχι από αυτά που θα αντιληφθείς και τελικά να διεκδικήσεις την δική σου δύναμη πίσω.

Γιατί, ένα από τα μυστικά της αυθεντικότητας δεν είναι μόνο να είσαι ισχυρός/η και με αυτοπεποίθηση. Είναι και το να επιτρέψεις εσύ σε σένα να είσαι ευάλωτος/τη.

Αν μπορέσεις να συμφιλιωθείς με αυτό μέσα σου και να κάνεις πραγματικά χώρο για τις ευάλωτες πτυχές σου. τότε δε θα σε νοιάζει τι θα πουν οι άλλοι για σένα. Και τότε, θα είσαι έτοιμος/η να την μοιραστείς για να διεκδικήσεις αυτό που σου ανήκει.

Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείς να δεις το Επόμενο Βιωματικό Εργαστήριο Συστημικής Αναπαράστασης.

https://www.kanariskaralis.com/events

Κανάρης Κάραλης, Ψυχολόγος,

Πιστοποιημένος Συντονιστής Ομάδων

Συστημικής Αναπαράστασης

Βιβλιογραφία

    Harter, S. (2002). Authenticity. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 382–394). Oxford University Press.

    Hellinger, B., & Ten Hövel, G. (1999). Acknowledging what is: conversations with Bert Hellinger. Zeig Tucker & Theisen Publishers.

    Rogers, C. R. (1995). On Becoming a Person: A Therapist’s View of Psychotherapy. Boston: Houghton Mifflin Company.

    Wood, A. M., Linley, P. A., Maltby, J., Baliousis, M., & Joseph, S. (2008). The authentic personality: A theoretical and empirical conceptualization and the development of the Authenticity Scale. Journal of counseling psychology, 55(3), 385.