Η Αποδοχή Ελευθερώνει το Παρελθόν

Το παρελθόν. Μια έννοια τόσο οικεία, τόσο φορτισμένη. Συχνά το αντιμετωπίζουμε ως ένα στατικό αρχείο γεγονότων, έναν τόμο που έχει κλείσει. Όμως, το παρελθόν σπάνια παραμένει κλεισμένο σε εκείνον τον τόμο. Αντίθετα, ζει και αναπνέει μέσα μας, διαμορφώνοντας τις αντιδράσεις μας, τις πεποιθήσεις μας, ακόμα και τις προσδοκίες μας για το μέλλον. Όταν κάποια γεγονότα του παρελθόντος μας πλήγωσαν ή μας σημάδεψαν, η φυσική μας τάση είναι συχνά να τα απωθήσουμε, να τα ξεχάσουμε, να τα θάψουμε. Πιστεύουμε ότι έτσι θα απαλλαγούμε από τον πόνο. Ωστόσο, αυτή η άρνηση μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο δεσμευτική από την ίδια την ανάμνηση.

Τι σημαίνει, λοιπόν, αποδοχή; Δεν είναι μια παθητική παραίτηση ή μια συμφωνία με ό,τι μας πλήγωσε. Δεν σημαίνει ότι δικαιολογούμε ή ξεχνάμε τον πόνο. Αντίθετα, η αποδοχή είναι μια ενεργητική πράξη συνειδητότητας. Είναι η αναγνώριση της πραγματικότητας: αυτό συνέβη. Είναι η κατανόηση ότι τα γεγονότα αυτά, καλώς ή κακώς, αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικής μας ιστορίας.

Όταν αρνούμαστε να αποδεχθούμε ένα κομμάτι του παρελθόντος μας –είτε πρόκειται για ένα τραύμα, μια απώλεια, μια αποτυχία, είτε ακόμα και για πτυχές της οικογενειακής μας κληρονομιάς– δημιουργούμε μια εσωτερική σύγκρουση. Αυτή η σύγκρουση καταναλώνει ενέργεια, κρατά την ψυχή μας σε μια διαρκή κατάσταση άμυνας ή φυγής. Ο θυμός, η ενοχή, η λύπη, η ντροπή, αν δεν αναγνωριστούν και δεν γίνουν αποδεκτά, μπορούν να μετατραπούν σε χρόνια βάρη που επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής μας στο παρόν.

Είναι αλήθεια ότι το παρελθόν μας περιέχει στιγμές πόνου. Όμως, περιέχει επίσης στιγμές χαράς, θριάμβου, αγάπης και ανάπτυξης. Η απόρριψη του "άσχημου" μας οδηγεί συχνά στην απόρριψη και του "όμορφου", αφού όλα είναι αλληλένδετα στο νήμα της ζωής μας. Κάθε εμπειρία, ακόμα και η πιο δύσκολη, μας διαμόρφωσε, μας δίδαξε, μας έκανε αυτό που είμαστε σήμερα.

Ο πραγματικός στόχος δεν είναι να ξεχάσουμε, αλλά να μετουσιώσουμε. Να μετατρέψουμε τον πόνο σε κατανόηση, την αποτυχία σε μάθημα, το τραύμα σε ανθεκτικότητα. Η αποδοχή μας επιτρέπει να δούμε το παρελθόν με μια νέα οπτική: όχι ως μια σειρά από πληγές, αλλά ως ένα σύνολο εμπειριών που, παρά τις δυσκολίες, μας προσέφεραν μαθήματα ζωής και μας οδήγησαν να αναπτύξουμε εσωτερική δύναμη.

Όταν αποδεχόμαστε το παρελθόν μας, απελευθερώνουμε μια τεράστια ποσότητα ψυχικής ενέργειας. Αυτή η ενέργεια, που πριν δαπανιόταν στην άρνηση, στην αντίσταση ή στην ατέρμονη επεξεργασία του πόνου, γίνεται πλέον διαθέσιμη για το παρόν και το μέλλον. Μπορούμε να την διοχετεύσουμε στη δημιουργικότητα, στις σχέσεις μας, στους στόχους μας. Είμαστε πλέον ελεύθεροι να ζήσουμε στο εδώ και τώρα, χωρίς να είμαστε αιχμάλωτοι των σκιών του χθες.

Η αποδοχή είναι, εν τέλει, μια πράξη συγχώρεσης – όχι απαραίτητα προς τους άλλους, αλλά πρωτίστως προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Συγχωρούμε τον εαυτό μας για τον πόνο που νιώσαμε, για τις επιλογές που κάναμε, για αυτό που ίσως πιστεύαμε ότι "έπρεπε" να είμαστε. Και μέσα από αυτή τη συγχώρεση, η ψυχή μας βρίσκει την ηρεμία και την ελευθερία να προχωρήσει μπροστά.

Η πορεία προς την αποδοχή του παρελθόντος, όσο απελευθερωτική κι αν είναι, δεν είναι πάντα εύκολη. Συχνά, κρυμμένες δυναμικές, ασυνείδητες επιρροές από το οικογενειακό μας σύστημα ή ανείπωτοι πόνοι, μας εμποδίζουν να δούμε καθαρά και να αφήσουμε πίσω ό,τι μας κρατά δεμένους. Εδώ ακριβώς μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά και βαθιά η Συστημική Αναπαράσταση.

Μέσα από αυτή τη βιωματική μέθοδο, το παρελθόν μας δεν μένει απλώς μια αφηρημένη έννοια. Ζωντανεύει, αποκτά μορφή. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τις σχέσεις, τις αλληλεπιδράσεις και τις συνδέσεις που μας διαμόρφωσαν, βλέποντας τον εαυτό μας και τη θέση μας μέσα στο σύστημα με έναν εντελώς νέο τρόπο. Η αναπαράσταση αποκαλύπτει τις αθέατες πτυχές των τραυμάτων, τις κρυμμένες επιρροές που μας κρατούν συνδεδεμένους με τον πόνο και την άρνηση. Μας δίνει την ευκαιρία να αναγνωρίσουμε, να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε γεγονότα και συναισθήματα που μπορεί να είχαν θαφτεί βαθιά μέσα μας.

Αυτή η εξωτερικευμένη παρατήρηση μας επιτρέπει να διαχωρίσουμε το τραύμα από την ταυτότητά μας, να αναγνωρίσουμε τη δική μας ευθύνη (όπου υπάρχει) χωρίς ενοχή, και να τιμήσουμε την ιστορία μας ολόκληρη. Η Συστημική Αναπαράσταση δεν επιχειρεί να αλλάξει το παρελθόν, αλλά να αλλάξει την αντίληψή μας για αυτό. Και αυτή η αλλαγή στην αντίληψη είναι το κλειδί για την πραγματική αποδοχή, την επούλωση και, τελικά, την απελευθέρωση που μας επιτρέπει να ζήσουμε στο παρόν με περισσότερη πληρότητα και δύναμη.

Κανάρης Κάραλης, Ψυχολόγος,

Πιστοποιημένος Συντονιστής Ομάδων

Συστημικής Αναπαράστασης